Op gemeenschappelijke grond met Madeline St Clair

Van opleiding marien bioloog en instinctief een drang naar natuurbehoud. Madeline woont en werkt in Indonesië, waar ze onderzoek doet naar koraalriffen, een van de meest biodiverse – en bedreigde – ecosystemen op onze planeet.

Haar werk bevindt zich op het snijvlak van wetenschap, klimaat en gendergelijkheid. Het is gebaseerd op grondig veldonderzoek, lokale samenwerking en gedreven door een diepe eerbied voor de oceaan.

We sloten ons aan bij Madeline voor een schoonmaakactie langs de kustlijn en een open gesprek over de gezondheid van onze zeeën, de realiteit van plasticvervuiling en wat het betekent om de blauwe planeet waarvan we allemaal afhankelijk zijn te beschermen.

Hoe bent u voor het eerst verliefd geworden op de oceaan?

Ik heb altijd een diepe verbondenheid met de oceaan gevoeld. Ik ben opgegroeid tussen het platteland en de zee, en ik was altijd nieuwsgierig naar wat er onder het oppervlak lag. Ik had nooit gedacht dat ik marien wetenschapper zou worden, maar het leven heeft me die kant op geleid. Een van de dingen die ik nu het leukst vind aan mijn werk, is dat ik precies de vragen kan beantwoorden waar ik als kind al over nadacht.

Kunt u ons vertellen waar uw reis begon en hoe u in de mariene biologie terecht bent gekomen?

Geloof het of niet, ik groeide op met de gedachte dat ik advocaat zou worden. Maar toen ik 16 was, deed een belangrijke gebeurtenis me beseffen hoe kort het leven eigenlijk is. Hoe cliché het ook klinkt, ik wist dat ik iets moest doen waar ik van hield en iets wat er echt toe deed. Dus groef ik diep in mezelf en haalde ik de wilde droom tevoorschijn om marien wetenschapper te worden.

Ik ging biowetenschappen studeren aan de universiteit en wist bijna meteen dat koraal mijn focus zou worden. Ik was opgegroeid met documentaires van David Attenborough, vooral die over koraalriffen. Die waren altijd mijn favoriet. Omdat ik in Engeland woon, waar het mariene milieu zo anders is, voelde het onwerkelijk om verliefd te worden op iets wat ik nog nooit in het echt had gezien. Maar nu bestudeer ik koraal, een van de meest waardevolle en bedreigde ecosystemen ter wereld.

Waarom zijn koraalriffen zo'n belangrijk aandachtspunt in de mariene biologie?

Koraalriffen bedekken minder dan 1% van het aardoppervlak, maar behoren tot de meest vitale en biodiverse ecosystemen die we hebben. Momenteel worden ze enorm bedreigd door de klimaatcrisis. Sterker nog, riffen zullen naar verwachting het eerste grote ecosysteem zijn dat we verliezen door klimaatverandering. Tegen 2050 zullen we naar verwachting wereldwijd 70 tot 90% van de koraalriffen verloren hebben.

We hebben net de vierde wereldwijde massale verbleking achter de rug, die heeft geleid tot wijdverbreid verlies van koraalecosystemen. Riffen herbergen 25% van al het zeeleven in een bepaald stadium van hun levenscyclus. De gecombineerde effecten van klimaatverandering, vervuiling en afnemende waterkwaliteit zullen ernstige gevolgen hebben voor mensen over de hele wereld.

Welke impact heeft vervuiling, en dan met name zwerfvuil, op koraalriffen?

Vervuiling heeft op veel manieren invloed op koraalriffen. Ten eerste is er de waterkwaliteit. Afvalwater van landbouwbedrijven, rioolwater en andere vervuilende stoffen veranderen de voedingswaarde in het water, waardoor koralen vatbaarder worden voor verbleking. Verbleking treedt op wanneer koralen de symbiotische algen die in hun weefsel leven, afstoten, waardoor ze wit en kwetsbaar worden.

Dan is er nog de plasticvervuiling, die bijzonder zichtbaar is. Iedereen die wel eens langs een strand heeft gelopen, heeft de omvang ervan gezien. Plastic dringt nu door in elk onderdeel van de mariene voedselketen. Van nanoplastic en microplastic tot groter afval, het is overal. Zelfs koralen blijken microplastic te absorberen.

In landen zoals Indonesië, waar ik werk, wordt het probleem extreem tijdens het moessonseizoen. Plastic uit de rivieren stroomopwaarts wordt meegesleurd naar zee en de archipel in gesleurd. We eindigen met enorme plasticlagen die zich kilometers ver uitstrekken. Het is hartverscheurend om manta's en andere grote zeedieren te zien foerageren in dit vervuilde water.

Welke kleine veranderingen kunnen individuen doorvoeren om onze oceanen te beschermen?

Dat is een lastige vraag, want hoewel individuele acties ertoe doen, is systemische verandering essentieel. We hebben iedereen nodig: overheden, bedrijven, bedrijven en consumenten. Het plasticprobleem moet bij de bron worden aangepakt. Opruimacties helpen, maar zijn niet voldoende als de plasticproductie ongecontroleerd doorgaat.

Als consument kunnen we bewustere keuzes maken. Bedrijven moeten investeren in circulaire economieën en duurzame productie. Overheden moeten de productie van plastic reguleren, ervoor zorgen dat producten recyclebaar zijn en dat afval op de juiste manier wordt verwerkt en afgevoerd. Zonder een gezamenlijke aanpak kunnen we deze crisis niet stoppen.

Wat houdt jou hoopvol als de wetenschap ontmoedigend aanvoelt?

Eerlijk gezegd is het moeilijk om hoop te houden. Ik zie de dood van de natuur elke dag, en dat is een zware last. Vooral dit jaar, na de vierde wereldwijde verbleking, heb ik veel verdriet. Ik rouw om de riffen waar ik werk, en om ecosystemen die wereldwijd verloren gaan.

Er is een citaat dat me bijgebleven is: "Het is beter om staand te leven dan op je knieën te sterven." Misschien ben ik niet meer hoopvol in de traditionele zin van het woord, maar ik weiger op te geven. Die vastberadenheid, om te blijven vechten, wat er ook gebeurt, is wat me op de been houdt.

Merkt u dat het bewustzijn over plastic afval is veranderd?

Het is gemakkelijk om ongevoelig te worden voor plasticvervuiling, vooral in Azië, waar de omvang van de crisis overweldigend is. Maar als iemand het voor het eerst ziet, kan het diep schokkend zijn.

Sinds Blue Planet II heb ik een echte verschuiving gezien. Er is een merkbare toename in het consumentenbewustzijn en het publieke bewustzijn rond plastic. Tegelijkertijd hebben platforms zoals TikTok een opleving van overconsumptie en een cultuur van wegwerpartikelen aangewakkerd. Het is verontrustend om te zien.

We zien nu een tweedeling: een deel van de samenleving wordt milieubewuster, terwijl een ander deel onverschillig of onbewust lijkt. Het is essentieel om die kloof te dichten. Er is samenwerking nodig van overheden, bedrijven, influencers en gemeenschappen om het bewustzijn te vergroten en betekenisvolle verandering teweeg te brengen.

Hoe heeft het wonen in Indonesië uw werk beïnvloed, met name als het gaat om lokale waarden, samenwerking met de gemeenschap en de missie van uw liefdadigheidsinstelling?

Ik voel me ongelooflijk bevoorrecht om in Indonesië te wonen en werken, midden in de Koraaldriehoek. De gemeenschap hier heeft een diepe band met de oceaan. We zijn gevestigd in een beschermd zeegebied en de lokale bevolking is actief betrokken bij alles, van rifherstel tot het opruimen van plastic. Ze zijn ongelooflijk gastvrij, en wat de ervaring nog waardevoller maakt, is dat ons onderzoek vanaf het begin in samenwerking plaatsvindt.

Ik ben er gepassioneerd over om af te stappen van het traditionele wetenschappelijke model, waarbij onderzoekers data verzamelen, vertrekken en zelden resultaten of voordelen delen met de gemeenschap. In plaats daarvan hebben we ons gericht op het opbouwen van echte partnerschappen. We hebben verschillende lokale vrouwen opgeleid in duiken en mariene wetenschappen, en nu zijn ze direct betrokken bij dataverzameling en natuurbehoud. Het is een van de meest lonende aspecten van mijn carrière geweest om te zien hoe zij zich verantwoordelijk voelen voor dat werk.

Deze aanpak is nauw verbonden met Women in Ocean Science , de liefdadigheidsinstelling die ik heb opgericht. Via onze programma's in zowel Indonesië als de Malediven bieden we trainingen aan in duiken, rifherstel en praktische workshops over mariene wetenschappen. Ons doel is om lokale vrouwen de vaardigheden, tools en het zelfvertrouwen te geven die ze nodig hebben om deel te nemen aan het beheer van hun oceaan.

In veel kleine eilandgemeenschappen in de Indo-Pacifische Oceaan hebben vrouwen vaak weinig inspraak in het beheer van hun mariene hulpbronnen. Daar willen we verandering in brengen. Door vrouwen in deze regio's te ondersteunen bij hun actieve rol in het behoud van de oceaan, creëren we niet alleen veerkrachtigere ecosystemen, maar ook inclusievere en rechtvaardigere gemeenschappen.

Als je één boodschap over onze oceanen met de wereld zou kunnen delen, wat zou dat dan zijn?

We staan op een keerpunt. Dat zeg ik niet lichtzinnig. Er is nog tijd, maar niet veel. Dit is een moment dat urgentie en actie vereist. Zelfs als je niet in de buurt van de oceaan woont of niet afhankelijk bent van vis als primaire voedselbron, raakt deze crisis je. We zijn allemaal bewoners van deze planeet en we hebben allemaal de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen.

Nu is het belangrijker dan ooit dat we onze stem laten horen, weloverwogen keuzes maken en in actie komen voor de oceaan die ons allemaal in leven houdt.